Niemand kan met droge ogen beweren dat een van internet geplukte foto “van niemand is”. Maar er wordt toch enthousiast en vaak zonder toestemming – en dus zonder betaling voor “copyright” – gebruikgemaakt van stockfoto’s (een foto die via een stockbureau, ofwel: beeldbank, wordt verkocht). Maar ook op stockfoto’s zit toch altijd auteursrecht. Of niet? Pleegt men inbreuk op het auteursrecht van de rechthebbende op deze stockfoto’s, veelal de fotograaf of diens licentiehouder? Zit er, zoals vaak wordt beweerd, eigenlijk niet gewoon op álle foto’s en afbeeldingen auteursrecht? De volgende situatie kwam recent prominent in de media: Masterfile, een Canadees stockbureau, heeft van fotografen over de hele wereld een exclusieve licentie gekregen om de auteursrechten op de foto’s te exploiteren en tegen auteursrechtinbreuken op te treden. Een autobedrijf in Koog aan de Zaan, zich specialiserend in het tunen van auto’s, gebruikt een foto van een temperatuurmeter van een auto, op welke foto Masterfile het auteursrecht heeft. Masterfile spant een rechtszaak aan en eist € 2.700,- als vergoeding voor de inbreuk, en daarnaast € 7.294,92 aan proceskosten. “En dat voor een simpel fotootje van een temperatuurmetertje…”, zo luidde het verweer, kort samengevat.
De kantonrechter te Zaanstad oordeelde op 6 april 2017, enigszins verrassend, dat deze specifieke foto geen werk in de zin van de auteurswet is: “De foto betreft een natuurgetrouwe zo duidelijk en correct mogelijke close-up van een temperatuurmeter in een auto. Dat daarbij variaties mogelijk zijn in de belichting, afstand en hoek is onvoldoende om te kunnen spreken van een oorspronkelijk werk”… Conclusie: de foto heeft een onvoldoende eigen, oorspronkelijk karakter en mist het persoonlijk stempel van de maker. Eis afgewezen. En Masterfile moet € 7.294,92 aan proceskosten aan het autobedrijf betalen. Deze uitspraak staat niet alleen. De rechtbank Amsterdam besliste op 30 september 2015 in dezelfde zin, in een zaak tegen het LAKS. Het persoonlijke stempel van de fotograaf is er pas: “…als de keuzes die worden gemaakt in een foto resulteren die zich zodanig van andere foto’s onderscheidt, dat daaraan is af te zien dat de fotograaf persoonlijke keuzes heeft gemaakt…”. In de LAKS-zaak werd de claim van de fotograaf ad € 19.401,60 afgewezen en moesten de proceskosten van LAKS ad € 9.909,- door de fotograaf worden vergoed!
Auteursrechtgeleerden discussiëren hier al geruime tijd over, zeker ook na het Endstra-arrest: een werk is in elk geval niet auteursrechtelijk beschermd als het een vorm heeft die zo banaal of triviaal is, dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard ook valt te aan te wijzen… Waar deze grens ligt is moeilijk te voorspellen, maar het is duidelijk dat rechters wel gevoelig zijn voor het verweer dat een “eenvoudige foto”, gemaakt zonder aandacht voor de belichting, de positie en alles wat een foto verder de moeite waard doet zijn, wel eens “rechten-vrij” bevonden kan worden. Fotografen en professionele gebruikers van foto’s doen er dan ook goed aan om alleen rechtszaken te voeren over goede, professionele foto’s. Dan is de kans dat die foto’s beschermd zijn des te groter!